Tag: zachowek

Na czym polega postępowanie o dział spadku?

W postępowaniu o dział spadku tzw. postępowaniu działowym, Sąd ustala skład i wartość spadku ulegającego podziałowi. Nie zwalnia to jednak stron ani ich pełnomocników, w tym adwokata, od wskazania wartości spadku we wniosku wszczynającym postępowanie.

Jeśli nie uiścimy opłaty od wniosku o dział spadku, to Sąd zwróci nam ten wniosek.

Jakie są elementy wniosku o dział spadku? Przede wszystkim należy wnosić o ustalenie, jakie przedmioty wchodzą w skład spadku po zmarłym. Wymaga się również, aby te przedmioty dokładnie opisać:

  1. w przypadku nieruchomości należy opisać ją tak jak to wynika z ksiąg wieczystych,
  2. w przypadku samochodu wystarczy rocznik i nr rejestracyjny oraz kserokopia dowodu rejestracyjnego,
  3. dla wszelkich innych ruchomości wymaga się szczegółowego opisu, aby orzeczenie Sądu było wykonalne.

Kolejny element wniosku o dział spadku, to wskazanie sposobu przyznania składników wraz z propozycją spłat (dopłat) tj. propozycji podziału wraz z prośbą np. o rozłożenie na raty, wydanie poszczególnych składników, zobowiązanie do eksmisji z lokalu. Z uwagi na stopień skomplikowania sprawy o dział spadku, warto zastanowić się nad udziałem w sprawie profesjonalnego pełnomocnika – adwokata, tym bardziej że osobisty udział w rozprawie spadkobierców nie jest obowiązkowy.

Nadto, w postępowaniu działowym Sąd rozstrzyga także o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów ze spadku, poczynionych na spadek nakładów, a także poniesionych kosztów pogrzebu, ale pod warunkiem, że zostały pokryte, ponieważ Sąd zajmuje się tylko długami spłaconymi.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu

Umowa dożywocia a zachowek?

W języku potocznym, umowa dożywocia niekiedy utożsamiana jest z umową darowizny. Są to jednak dwie różne umowy, które wywołują inne skutki prawne w zakresie ewentualnego roszczenia o zachowek.

O ile umowa darowizny nie wyklucza roszczenia o zachowek, o tyle umowa dożywocia już tak. Z czego to wynika? Czym zatem jest umowa dożywocia?

Umowa dożywocia to odpłatna umowa dwustronnie zobowiązująca. W zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązuje się względem zbywcy (przyszłego spadkodawcy) do zapewnienia mu dożywotniego utrzymania. Odpłatność tej umowy wyraża się w tym, że świadczenie jednej strony umowy znajduje swój odpowiednik w świadczeniu drugiej strony. W przypadku umowy o dożywocie zbywca nieruchomości uzyskuje określone świadczenie, którego istota – najogólniej rzecz biorąc – sprowadza się do zaspokojenia jego potrzeb życiowych w taki sposób, aby nie musiał on przyczyniać się do zdobywania środków na zaspokojenie niezbędnych wymagań życiowych.

W konsekwencji – z uwagi na odpłatność umowy dożywocia (w przeciwieństwie do umowy darowizny) – wartości nieruchomości przeniesionej przez spadkodawcę na nabywcę w zamian za dożywotnie utrzymanie nie dolicza się do substratu zachowku. Oznacza to, że zstępnemu, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy nie przysługuje roszczenie o zachowek przeciwko osobie, która uzyskała nieruchomość w ramach umowy dożywocia.

Warto pamiętać, że o umowie nie świadczy jej nazwa. W razie wątpliwości co do charakteru umowy, pożądane jest skonsultowanie się z adwokatem, który zdiagnozuje, czy dana umowa jest umową darowizny czy umową dożywocia.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu

Czym jest postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku?

W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku Sąd wymienia spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów, a także stwierdza nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego, wymieniając osobę, dla której spadkodawca uczynił zapis windykacyjny, oraz przedmiot tego zapisu.

Przykładowe brzmienie postanowienia o stwierdzenia nabycia spadku: „Sąd stwierdza, że spadek po Janie Kowalskim zmarłym dnia 5 marca 2019 r. we Wrocławiu, mającym ostatnie zwykłe miejsce pobytu we Wrocławiu, na podstawie ustawy nabyła wprost córka Maria Kowalska w całości”.

Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku może nam pomóc w uregulowaniu spraw po spadkodawcy, np. w banku, księgach wieczystych oraz przed wierzycielem spadkodawcy.

W świetle przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, uczestnikiem postępowania w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku może być każdy zainteresowany. Zainteresowanym w sprawie jest ten, czyich praw dotyczy wynik postępowania. Co do zasady będzie to najbliższa rodzica – małżonek, dzieci, rodzice.

Sąd spadku wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywa wnioskodawcę oraz osoby mogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi. Na rozprawie spadkobierca może występować osobiście albo udzielić pełnomocnictwa adwokatowi. Aby doszło do wydania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w Sądzie musi stawić się co najmniej jeden spadkobierca (niekoniecznie wnioskodawca).

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu

Co to jest zachowek?

Na podstawie art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego, zstępnemu, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należy się zachowek w wysokości:

  1. dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym – jeżeli uprawiony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawiony jest małoletni,
  2. połowa wartości udziału, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym – w innych wypadkach.

Celem instytucji zachowku jest ochrona interesów majątkowych najbliższych członków rodziny (zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy) przez zapewnienie im niezależnie od woli spadkodawcy, a nawet wbrew jego woli, roszczenia pieniężnego odpowiadającego określonemu w powołanym przepisie ułamkowi wartości udziału w spadku, który by im przypadł przy dziedziczeniu ustawowym.

Jeżeli uprawiony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. W tym miejscu warto wskazać, że jest kilka sytuacji, które wykluczają możliwość dochodzenia zachowku np. umowa o nieodpłatne przekazanie gospodarstwa rolnego następcy zawarta w ramach przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, nie należy do kategorii darowizn, które podlegają zaliczeniu. Przed wytoczeniem sprawy o zachowek, warto skonsultować się z adwokatem co do możliwości jego dochodzenia i ewentualnej wysokości.

Roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem pięciu lat od daty otwarcia spadku – czyli od daty śmierci spadkodawcy.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu