Tag: prawo spadkowe

Czy postanowienie o stwierdzenie nabycia spadku można zmienić?

W praktyce nie brakuje przypadków, kiedy po kilku latach od śmierci spadkodawcy został odnaleziony jego testament – nieujawniony w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. W takich sytuacjach nasuwa się pytanie: czy postanowienie o stwierdzenie nabycia spadku można zmienić? Czy znalazca testamentu, który dziedziczy na jego podstawie może coś zrobić, mimo że nie uczestniczył w poprzednim postępowaniu?

Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dają możliwość złożenia w takiej sytuacji wniosku o zmianę lub uchylenie postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku. Taki wniosek może zgłosić każdy, komu przysługuje uprawnienie do wystąpienia z żądaniem o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie art. 669 Kodeksu postępowania cywilnego. Wniosek nie musi zawierać żądania co do sposobu dziedziczenia czy wielkości udziałów poszczególnych spadkobierców. Powinien on jednak zawierać wskazanie okoliczności uzasadniających istnienie podstaw do zmiany lub uchylenia istniejącego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Co istotne, jeśli spadkobierca nie brał udziału w pierwszym postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, jego wniosek o zmianę tego postanowienia nie jest on ograniczony żadnym terminem.

Kancelaria adwokacka KSJ Legal prowadzi wiele spraw z zakresu prawa spadkowego, w tym te związane z testamentami. Doradzamy na każdym etapie postępowania, począwszy od podjęcia próby polubownego rozwiązania sprawy (gdy między członkami rodziny istnieje konflikt co do składników majątku, w kwestiach zachowku oraz uznania za niezgodnego dziedziczenia), aż do uzyskania prawomocnego rozstrzygnięcia i egzekucji przed organami ścigania.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu

Adwokat – Wrocław – KJS Legal

Jak wypłacić ubezpieczenie na życie z francuskiego banku

Czy testament należy wydać Sądowi spadku?

W przypadku konfliktu między spadkobiercami może dojść do sytuacji, kiedy jeden z nich nie chce wydać testamentu po zmarłym spadkodawcy. Czy taką osobę można zmusić do wydania testamentu? Czy za schowanie testamentu przepisy przewidują jakieś kary?

Zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego, osoba, u której znajduje się testament, jest obowiązana złożyć go w Sądzie spadku, gdy dowie się o śmierci spadkodawcy, chyba że złożyła go u notariusza. Kto bezzasadnie uchyla się od wykonania powyższego obowiązku, ponosi odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę – szkoda może polegać na ustaleniu nieprawidłowego kręgu spadkobierców, co w dalszej kolejności doprowadzi do wszczęcia nowego postępowania o zmianę postanowienia w zakresie stwierdzenia nabycia spadku.

W celu stwierdzenia, czy istnieje testament i gdzie się znajduje, Sąd spadku może nakazać złożenie oświadczenia w tym przedmiocie, stosując odpowiednio tryb przewidziany do wyjawienia przedmiotów spadkowych. Oświadczenie składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej. Sąd po wysłuchaniu osoby, u której według uzyskanych wiadomości testament się znajduje, wyda z urzędu postanowienie nakazujące jej złożenie testamentu w wyznaczonym terminie (art. 647 – 648 Kodeksu postępowania cywilnego).

Klienci pytają naszych adwokatów, co można zrobić, kiedy osoba przechowująca testament nadal go nie przekłada w Sądzie? Na osobę, która uporczywie uchyla się od złożenia testamentu, Sąd spadku może nałożyć grzywnę w wysokości do 3 tysięcy złotych.

Warto pamiętać, że złożeniu podlega każdy testament, także taki, co do którego zachodzą wątpliwości, czy jest ważny, a także czy został odwołany, ponieważ ocena ważności (skuteczności odwołania testamentu i zakresu tego odwołania) dokonywana jest w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Uprawniony do tej oceny jest Sąd spadku, a nie spadkobierca czy osoba, która testament przechowuje.

Kancelaria adwokacka KJS Legal ma bogate doświadczenie w prowadzeniu spaw spadkowych. Asystujemy w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku oraz o dział spadku. Prowadzimy sprawy dotyczące cudzoziemców, w szczególności spadkobierców ze Stanów Zjednoczonych, Kanady, Włoch i Francji.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu

Adwokat – Wrocław – KJS Legal

Testament spisany pod przymusem

Rolą adwokata w sprawach spadkowych jest niekiedy pomoc w zweryfikowaniu, czy przedłożony w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku testament jest ważny. Jest to o tyle istotne, że testament ma kluczowe znaczenie dla zasad dziedziczenia.

Zgodnie z art. 945 Kodeksu cywilnego, testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:

w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli,
pod wpływem groźby.
Sądy spadku podkreślają w wyrokach tzw. wolę testowania, czyli wolę i świadomość dokonywania czynności prawnej na wypadek śmierci, jaką jest spisanie testamentu. Brak woli testowania powoduje, że testament w ogóle nie istnieje. Testator-spadkodawca musi obejmować swoją świadomością fakt regulowania losów swojego majątku na czas po swojej śmierci.

Sporządzenie przez spadkodawcę testamentu jedynie po to, aby uwolnić się od natrętnych próśb jakiejś osoby co do zasady ocenia się jako działanie bez woli testowania. Tym samym, dokonana czynność, czyli spisany testament – nie będzie ważny.

Oświadczenie woli testatora-spadkodawcy jest świadome, jeżeli w czasie sporządzania testamentu nie występowały żadne zaburzenia świadomości, a testator jasno i wyraźnie zdaje sobie sprawę, że sporządza testament o określonej treści. Oświadczenie to jest swobodne, jeśli spadkodawca nie kieruje się motywami intelektualnymi lub pobudkami uczuciowymi, mającymi charakter chorobliwy, nie pozostaje pod dominującym wpływem czyjejkolwiek sugestii i zachowuje wewnętrzne poczucie swobody postępowania.

Jeśli zatem testament został spisany pod przymusem, uznać go należy za nieważny, a osoba – która zmusiła spadkodawcę do spisania takiego testamentu – będzie można wyłączyć od dziedziczenia uznając ją za niegodną dziedziczenia (art. 928 Kodeksu cywilnego)

Kancelaria adwokacka KJS Legal reprezentuje klientów w sprawach spadkowych, począwszy od postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, kończąc na dziale spadku i zgłoszeniu nabycia w Urzędzie Skarbowym. Z uwagi na stopień skomplikowania spraw spadkowych, a w szczególności w sytuacji gdy inny uczestnik występuje w sprawie z adwokatem, warto rozważyć pomoc ze strony profesjonalisty.

Czym jest umowa o zrzeczenie się dziedziczenia?

Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia jest umową zawieraną pomiędzy przyszłym spadkodawcą (np. ojcem) a osobą należącą do kręgu jego spadkobierców ustawowych (np. synem) i ma za przedmiot przyszły spadek, który przypadłby zrzekającemu się (synowi) na podstawie ustawy tj. zasad ogólnych dziedziczenia.

Aktualne przepisy spadkowe nie przewidują możliwości zrzeczenia się spadku bądź udziału w nim na korzyść innego spadkobiercy. Spadkobierca może jedynie spadek przyjąć albo odrzucić i to wyłącznie w terminie 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy. Jednostronne oświadczenie spadkobiercy o zrzeczeniu się dziedziczenia nie ma więc znaczenia prawnego.

Spadkobierca ustawowy może zrzec się dziedziczenia tylko w drodze dwustronnej umowy notarialnej, zawartej z przyszłym spadkodawcą. Taka umowa o zrzeczenie się dziedziczenia powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Niedopełnienie tego wymagania pociąga za sobą nieważność tej umowy.

Pytanie do adwokata: jakie są skutki podpisania umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia? W razie braku regulacji tej kwestii przez strony w treści umowy – rozciągają się zarówno na zstępnych zrzekającego się żyjących w momencie zawierania umowy (np. wnuki), jak i na zstępnych, którzy urodzili się później (np. wnuki poczęte, nienarodzone, prawnuki).

Spadkobierca ustawowy, który zrzekł się dziedziczenia i jest traktowany, jakby nie dożył otwarcia spadku, nie nabędzie w żadnym przypadku prawa do zachowku.

Spadkodawca ma możliwość uchylenia skutków zawartej umowy o zrzeczenie się dziedziczenia w ten sposób, że sporządzi testament, w którym powoła do dziedziczenia osobę zrzekającą się. Takie powołanie jednak nie przywraca zrzekającemu się statusu spadkobiercy ustawowego i nie przywraca prawa do zachowku, a także nie daje uprawnień, które przysługują spadkobiercy ustawowemu.

Podsumowując, nasi adwokaci spadkowi zawsze wskazują, że spadkobierca ustawowy, który w umowie z przyszłym spadkodawcą zrzekł się dziedziczenia po nim, może dziedziczyć po tym spadkodawcy na podstawie sporządzonego przez niego testamentu. A zatem umowa o zrzeczenie się dziedziczenia nie wyklucza otrzymania spadku w drodze testamentu.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu

Na czym polega postępowanie o dział spadku?

W postępowaniu o dział spadku tzw. postępowaniu działowym, Sąd ustala skład i wartość spadku ulegającego podziałowi. Nie zwalnia to jednak stron ani ich pełnomocników, w tym adwokata, od wskazania wartości spadku we wniosku wszczynającym postępowanie.

Jeśli nie uiścimy opłaty od wniosku o dział spadku, to Sąd zwróci nam ten wniosek.

Jakie są elementy wniosku o dział spadku? Przede wszystkim należy wnosić o ustalenie, jakie przedmioty wchodzą w skład spadku po zmarłym. Wymaga się również, aby te przedmioty dokładnie opisać:

  1. w przypadku nieruchomości należy opisać ją tak jak to wynika z ksiąg wieczystych,
  2. w przypadku samochodu wystarczy rocznik i nr rejestracyjny oraz kserokopia dowodu rejestracyjnego,
  3. dla wszelkich innych ruchomości wymaga się szczegółowego opisu, aby orzeczenie Sądu było wykonalne.

Kolejny element wniosku o dział spadku, to wskazanie sposobu przyznania składników wraz z propozycją spłat (dopłat) tj. propozycji podziału wraz z prośbą np. o rozłożenie na raty, wydanie poszczególnych składników, zobowiązanie do eksmisji z lokalu. Z uwagi na stopień skomplikowania sprawy o dział spadku, warto zastanowić się nad udziałem w sprawie profesjonalnego pełnomocnika – adwokata, tym bardziej że osobisty udział w rozprawie spadkobierców nie jest obowiązkowy.

Nadto, w postępowaniu działowym Sąd rozstrzyga także o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów ze spadku, poczynionych na spadek nakładów, a także poniesionych kosztów pogrzebu, ale pod warunkiem, że zostały pokryte, ponieważ Sąd zajmuje się tylko długami spłaconymi.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu

Umowa dożywocia a zachowek?

W języku potocznym, umowa dożywocia niekiedy utożsamiana jest z umową darowizny. Są to jednak dwie różne umowy, które wywołują inne skutki prawne w zakresie ewentualnego roszczenia o zachowek.

O ile umowa darowizny nie wyklucza roszczenia o zachowek, o tyle umowa dożywocia już tak. Z czego to wynika? Czym zatem jest umowa dożywocia?

Umowa dożywocia to odpłatna umowa dwustronnie zobowiązująca. W zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązuje się względem zbywcy (przyszłego spadkodawcy) do zapewnienia mu dożywotniego utrzymania. Odpłatność tej umowy wyraża się w tym, że świadczenie jednej strony umowy znajduje swój odpowiednik w świadczeniu drugiej strony. W przypadku umowy o dożywocie zbywca nieruchomości uzyskuje określone świadczenie, którego istota – najogólniej rzecz biorąc – sprowadza się do zaspokojenia jego potrzeb życiowych w taki sposób, aby nie musiał on przyczyniać się do zdobywania środków na zaspokojenie niezbędnych wymagań życiowych.

W konsekwencji – z uwagi na odpłatność umowy dożywocia (w przeciwieństwie do umowy darowizny) – wartości nieruchomości przeniesionej przez spadkodawcę na nabywcę w zamian za dożywotnie utrzymanie nie dolicza się do substratu zachowku. Oznacza to, że zstępnemu, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy nie przysługuje roszczenie o zachowek przeciwko osobie, która uzyskała nieruchomość w ramach umowy dożywocia.

Warto pamiętać, że o umowie nie świadczy jej nazwa. W razie wątpliwości co do charakteru umowy, pożądane jest skonsultowanie się z adwokatem, który zdiagnozuje, czy dana umowa jest umową darowizny czy umową dożywocia.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu

Umowa dożywocia

Nasi Klienci często zadają nam pytanie – jak przekazać nieruchomość z rodziców na dziecko? Jednym z takich rozwiązań jest zawarcie umowy dożywocia, która chroni darczyńców (np. rodziców), a także obdarowanego (np. syna) przed ewentualnym roszczeniem o zachowek.

Pytanie do adwokata – w jaki sposób umowa dożywocia chroni darczyńców? Obdarowany (np. syn) z tytułu umowy dożywocia zobowiązany jest względem darczyńcy bądź darczyńców (np. rodziców), w szczególności do:

  1. dostarczania rodzicom wody i wyżywienia, w tym codziennego zapewniania ciepłych posiłków,
  2. dostarczania rodzicom ubrania,
  3. prasowania odzieży i jej prania,
  4. sprzątania gospodarstwa,
  5. zapewniania we wspólnym gospodarstwie na własny koszt światła i opału,
  6. ponoszenia wszelkich kosztów związanych z utrzymaniem gospodarstwa, a w tym kosztów wody, gazu, energii, ogrzewania,
  7. remontowania gospodarstwa, aby jego stan nie uległ pogorszeniu,
  8. służenia rodzicom w ich codziennych potrzebach,
  9. pielęgnowania rodziców w chorobie, a w tym zawożenia na konsultacje do lekarza i szpitala,
  10. zakupu chorym rodzicom leków i środków sanitarnych, w zależności od ich potrzeb i zaleceń lekarza,
  11. sprawienia rodzicom pogrzebu na własny koszt.

W razie naruszenia przez obdarowanego (np. syna) obowiązków, które zobowiązał się wypełnić względem darczyńców (np. rodziców) w zamian za przepisanie na niego gospodarstwa, możliwe jest:

  1. rozwiązanie przez Sąd umowy darowizny z obowiązkiem natychmiastowego zwrotu własności gospodarstwa na rzecz rodziców,
  2. zamiany przez Sąd umowy dożywocia na co miesięczną rentę w wysokości nie mniejszej niż 1200 zł płatnej przez obradowanego na rzecz darczyńców (np. syna na rzecz rodziców).

Sąd może rozwiązać umowę dożywocia bez względu na czas, jaki upłynął od jej zawarcia. Wystarczy, że między obdarowanym synem a rodzicami są złe stosunki. Dla zamiany umowy dożywocia na rentę albo jej rozwiązania obojętne są przyczyny konfliktu i to, która strona zawiniła, wystarczy ustalenie, że umowa dożywocia nie jest wykonywana przez syna. Krzywdzenie dożywotników (rodziców), rażąca niewdzięczność obdarowanego syna, negatywne nastawienie syna do rodziców i nie wykonywanie wyżej wskazanych obowiązków, należy uznać za uzasadnioną przyczynę rozwiązania umowy dożywocia.

W przypadku rozwiązania umowy dożywocia, dożywotnicy (rodzice) mogą domagać się od obdarowanego (syna) przekazania wszystkich zaległych świadczeń, które nie były im dostarczone, a w tym poniesionych kosztów jedzenia, leków, opału i innych.

Na marginesie wskazać należy, że krzywdzenie dożywotnika (rodzica) wypełnia znamiona przestępstwa znęcania się, które podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.

Podstawa prawna:

  1. Art. 908 Kodeksu cywilnego,
  2. Art. 913 Kodeksu cywilnego,
  3. Art. 207 Kodeksu karnego.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu

Co to jest zachowek?

Na podstawie art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego, zstępnemu, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należy się zachowek w wysokości:

  1. dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym – jeżeli uprawiony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawiony jest małoletni,
  2. połowa wartości udziału, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym – w innych wypadkach.

Celem instytucji zachowku jest ochrona interesów majątkowych najbliższych członków rodziny (zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy) przez zapewnienie im niezależnie od woli spadkodawcy, a nawet wbrew jego woli, roszczenia pieniężnego odpowiadającego określonemu w powołanym przepisie ułamkowi wartości udziału w spadku, który by im przypadł przy dziedziczeniu ustawowym.

Jeżeli uprawiony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. W tym miejscu warto wskazać, że jest kilka sytuacji, które wykluczają możliwość dochodzenia zachowku np. umowa o nieodpłatne przekazanie gospodarstwa rolnego następcy zawarta w ramach przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, nie należy do kategorii darowizn, które podlegają zaliczeniu. Przed wytoczeniem sprawy o zachowek, warto skonsultować się z adwokatem co do możliwości jego dochodzenia i ewentualnej wysokości.

Roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem pięciu lat od daty otwarcia spadku – czyli od daty śmierci spadkodawcy.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu