Tag: dziedziczenie

Testament spisany pod przymusem

Rolą adwokata w sprawach spadkowych jest niekiedy pomoc w zweryfikowaniu, czy przedłożony w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku testament jest ważny. Jest to o tyle istotne, że testament ma kluczowe znaczenie dla zasad dziedziczenia.

Zgodnie z art. 945 Kodeksu cywilnego, testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:

w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli,
pod wpływem groźby.
Sądy spadku podkreślają w wyrokach tzw. wolę testowania, czyli wolę i świadomość dokonywania czynności prawnej na wypadek śmierci, jaką jest spisanie testamentu. Brak woli testowania powoduje, że testament w ogóle nie istnieje. Testator-spadkodawca musi obejmować swoją świadomością fakt regulowania losów swojego majątku na czas po swojej śmierci.

Sporządzenie przez spadkodawcę testamentu jedynie po to, aby uwolnić się od natrętnych próśb jakiejś osoby co do zasady ocenia się jako działanie bez woli testowania. Tym samym, dokonana czynność, czyli spisany testament – nie będzie ważny.

Oświadczenie woli testatora-spadkodawcy jest świadome, jeżeli w czasie sporządzania testamentu nie występowały żadne zaburzenia świadomości, a testator jasno i wyraźnie zdaje sobie sprawę, że sporządza testament o określonej treści. Oświadczenie to jest swobodne, jeśli spadkodawca nie kieruje się motywami intelektualnymi lub pobudkami uczuciowymi, mającymi charakter chorobliwy, nie pozostaje pod dominującym wpływem czyjejkolwiek sugestii i zachowuje wewnętrzne poczucie swobody postępowania.

Jeśli zatem testament został spisany pod przymusem, uznać go należy za nieważny, a osoba – która zmusiła spadkodawcę do spisania takiego testamentu – będzie można wyłączyć od dziedziczenia uznając ją za niegodną dziedziczenia (art. 928 Kodeksu cywilnego)

Kancelaria adwokacka KJS Legal reprezentuje klientów w sprawach spadkowych, począwszy od postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, kończąc na dziale spadku i zgłoszeniu nabycia w Urzędzie Skarbowym. Z uwagi na stopień skomplikowania spraw spadkowych, a w szczególności w sytuacji gdy inny uczestnik występuje w sprawie z adwokatem, warto rozważyć pomoc ze strony profesjonalisty.

Czym jest umowa o zrzeczenie się dziedziczenia?

Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia jest umową zawieraną pomiędzy przyszłym spadkodawcą (np. ojcem) a osobą należącą do kręgu jego spadkobierców ustawowych (np. synem) i ma za przedmiot przyszły spadek, który przypadłby zrzekającemu się (synowi) na podstawie ustawy tj. zasad ogólnych dziedziczenia.

Aktualne przepisy spadkowe nie przewidują możliwości zrzeczenia się spadku bądź udziału w nim na korzyść innego spadkobiercy. Spadkobierca może jedynie spadek przyjąć albo odrzucić i to wyłącznie w terminie 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy. Jednostronne oświadczenie spadkobiercy o zrzeczeniu się dziedziczenia nie ma więc znaczenia prawnego.

Spadkobierca ustawowy może zrzec się dziedziczenia tylko w drodze dwustronnej umowy notarialnej, zawartej z przyszłym spadkodawcą. Taka umowa o zrzeczenie się dziedziczenia powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Niedopełnienie tego wymagania pociąga za sobą nieważność tej umowy.

Pytanie do adwokata: jakie są skutki podpisania umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia? W razie braku regulacji tej kwestii przez strony w treści umowy – rozciągają się zarówno na zstępnych zrzekającego się żyjących w momencie zawierania umowy (np. wnuki), jak i na zstępnych, którzy urodzili się później (np. wnuki poczęte, nienarodzone, prawnuki).

Spadkobierca ustawowy, który zrzekł się dziedziczenia i jest traktowany, jakby nie dożył otwarcia spadku, nie nabędzie w żadnym przypadku prawa do zachowku.

Spadkodawca ma możliwość uchylenia skutków zawartej umowy o zrzeczenie się dziedziczenia w ten sposób, że sporządzi testament, w którym powoła do dziedziczenia osobę zrzekającą się. Takie powołanie jednak nie przywraca zrzekającemu się statusu spadkobiercy ustawowego i nie przywraca prawa do zachowku, a także nie daje uprawnień, które przysługują spadkobiercy ustawowemu.

Podsumowując, nasi adwokaci spadkowi zawsze wskazują, że spadkobierca ustawowy, który w umowie z przyszłym spadkodawcą zrzekł się dziedziczenia po nim, może dziedziczyć po tym spadkodawcy na podstawie sporządzonego przez niego testamentu. A zatem umowa o zrzeczenie się dziedziczenia nie wyklucza otrzymania spadku w drodze testamentu.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu