Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia jest umową zawieraną pomiędzy przyszłym spadkodawcą (np. ojcem) a osobą należącą do kręgu jego spadkobierców ustawowych (np. synem) i ma za przedmiot przyszły spadek, który przypadłby zrzekającemu się (synowi) na podstawie ustawy tj. zasad ogólnych dziedziczenia.

Aktualne przepisy spadkowe nie przewidują możliwości zrzeczenia się spadku bądź udziału w nim na korzyść innego spadkobiercy. Spadkobierca może jedynie spadek przyjąć albo odrzucić i to wyłącznie w terminie 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy. Jednostronne oświadczenie spadkobiercy o zrzeczeniu się dziedziczenia nie ma więc znaczenia prawnego.

Spadkobierca ustawowy może zrzec się dziedziczenia tylko w drodze dwustronnej umowy notarialnej, zawartej z przyszłym spadkodawcą. Taka umowa o zrzeczenie się dziedziczenia powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Niedopełnienie tego wymagania pociąga za sobą nieważność tej umowy.

Pytanie do adwokata: jakie są skutki podpisania umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia? W razie braku regulacji tej kwestii przez strony w treści umowy – rozciągają się zarówno na zstępnych zrzekającego się żyjących w momencie zawierania umowy (np. wnuki), jak i na zstępnych, którzy urodzili się później (np. wnuki poczęte, nienarodzone, prawnuki).

Spadkobierca ustawowy, który zrzekł się dziedziczenia i jest traktowany, jakby nie dożył otwarcia spadku, nie nabędzie w żadnym przypadku prawa do zachowku.

Spadkodawca ma możliwość uchylenia skutków zawartej umowy o zrzeczenie się dziedziczenia w ten sposób, że sporządzi testament, w którym powoła do dziedziczenia osobę zrzekającą się. Takie powołanie jednak nie przywraca zrzekającemu się statusu spadkobiercy ustawowego i nie przywraca prawa do zachowku, a także nie daje uprawnień, które przysługują spadkobiercy ustawowemu.

Podsumowując, nasi adwokaci spadkowi zawsze wskazują, że spadkobierca ustawowy, który w umowie z przyszłym spadkodawcą zrzekł się dziedziczenia po nim, może dziedziczyć po tym spadkodawcy na podstawie sporządzonego przez niego testamentu. A zatem umowa o zrzeczenie się dziedziczenia nie wyklucza otrzymania spadku w drodze testamentu.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu