Tag: dział spadku

Czy testament należy wydać Sądowi spadku?

W przypadku konfliktu między spadkobiercami może dojść do sytuacji, kiedy jeden z nich nie chce wydać testamentu po zmarłym spadkodawcy. Czy taką osobę można zmusić do wydania testamentu? Czy za schowanie testamentu przepisy przewidują jakieś kary?

Zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego, osoba, u której znajduje się testament, jest obowiązana złożyć go w Sądzie spadku, gdy dowie się o śmierci spadkodawcy, chyba że złożyła go u notariusza. Kto bezzasadnie uchyla się od wykonania powyższego obowiązku, ponosi odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę – szkoda może polegać na ustaleniu nieprawidłowego kręgu spadkobierców, co w dalszej kolejności doprowadzi do wszczęcia nowego postępowania o zmianę postanowienia w zakresie stwierdzenia nabycia spadku.

W celu stwierdzenia, czy istnieje testament i gdzie się znajduje, Sąd spadku może nakazać złożenie oświadczenia w tym przedmiocie, stosując odpowiednio tryb przewidziany do wyjawienia przedmiotów spadkowych. Oświadczenie składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej. Sąd po wysłuchaniu osoby, u której według uzyskanych wiadomości testament się znajduje, wyda z urzędu postanowienie nakazujące jej złożenie testamentu w wyznaczonym terminie (art. 647 – 648 Kodeksu postępowania cywilnego).

Klienci pytają naszych adwokatów, co można zrobić, kiedy osoba przechowująca testament nadal go nie przekłada w Sądzie? Na osobę, która uporczywie uchyla się od złożenia testamentu, Sąd spadku może nałożyć grzywnę w wysokości do 3 tysięcy złotych.

Warto pamiętać, że złożeniu podlega każdy testament, także taki, co do którego zachodzą wątpliwości, czy jest ważny, a także czy został odwołany, ponieważ ocena ważności (skuteczności odwołania testamentu i zakresu tego odwołania) dokonywana jest w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Uprawniony do tej oceny jest Sąd spadku, a nie spadkobierca czy osoba, która testament przechowuje.

Kancelaria adwokacka KJS Legal ma bogate doświadczenie w prowadzeniu spaw spadkowych. Asystujemy w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku oraz o dział spadku. Prowadzimy sprawy dotyczące cudzoziemców, w szczególności spadkobierców ze Stanów Zjednoczonych, Kanady, Włoch i Francji.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu

Adwokat – Wrocław – KJS Legal

Na czym polega postępowanie o dział spadku?

W postępowaniu o dział spadku tzw. postępowaniu działowym, Sąd ustala skład i wartość spadku ulegającego podziałowi. Nie zwalnia to jednak stron ani ich pełnomocników, w tym adwokata, od wskazania wartości spadku we wniosku wszczynającym postępowanie.

Jeśli nie uiścimy opłaty od wniosku o dział spadku, to Sąd zwróci nam ten wniosek.

Jakie są elementy wniosku o dział spadku? Przede wszystkim należy wnosić o ustalenie, jakie przedmioty wchodzą w skład spadku po zmarłym. Wymaga się również, aby te przedmioty dokładnie opisać:

  1. w przypadku nieruchomości należy opisać ją tak jak to wynika z ksiąg wieczystych,
  2. w przypadku samochodu wystarczy rocznik i nr rejestracyjny oraz kserokopia dowodu rejestracyjnego,
  3. dla wszelkich innych ruchomości wymaga się szczegółowego opisu, aby orzeczenie Sądu było wykonalne.

Kolejny element wniosku o dział spadku, to wskazanie sposobu przyznania składników wraz z propozycją spłat (dopłat) tj. propozycji podziału wraz z prośbą np. o rozłożenie na raty, wydanie poszczególnych składników, zobowiązanie do eksmisji z lokalu. Z uwagi na stopień skomplikowania sprawy o dział spadku, warto zastanowić się nad udziałem w sprawie profesjonalnego pełnomocnika – adwokata, tym bardziej że osobisty udział w rozprawie spadkobierców nie jest obowiązkowy.

Nadto, w postępowaniu działowym Sąd rozstrzyga także o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów ze spadku, poczynionych na spadek nakładów, a także poniesionych kosztów pogrzebu, ale pod warunkiem, że zostały pokryte, ponieważ Sąd zajmuje się tylko długami spłaconymi.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu

Umowa dożywocia a zachowek?

W języku potocznym, umowa dożywocia niekiedy utożsamiana jest z umową darowizny. Są to jednak dwie różne umowy, które wywołują inne skutki prawne w zakresie ewentualnego roszczenia o zachowek.

O ile umowa darowizny nie wyklucza roszczenia o zachowek, o tyle umowa dożywocia już tak. Z czego to wynika? Czym zatem jest umowa dożywocia?

Umowa dożywocia to odpłatna umowa dwustronnie zobowiązująca. W zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązuje się względem zbywcy (przyszłego spadkodawcy) do zapewnienia mu dożywotniego utrzymania. Odpłatność tej umowy wyraża się w tym, że świadczenie jednej strony umowy znajduje swój odpowiednik w świadczeniu drugiej strony. W przypadku umowy o dożywocie zbywca nieruchomości uzyskuje określone świadczenie, którego istota – najogólniej rzecz biorąc – sprowadza się do zaspokojenia jego potrzeb życiowych w taki sposób, aby nie musiał on przyczyniać się do zdobywania środków na zaspokojenie niezbędnych wymagań życiowych.

W konsekwencji – z uwagi na odpłatność umowy dożywocia (w przeciwieństwie do umowy darowizny) – wartości nieruchomości przeniesionej przez spadkodawcę na nabywcę w zamian za dożywotnie utrzymanie nie dolicza się do substratu zachowku. Oznacza to, że zstępnemu, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy nie przysługuje roszczenie o zachowek przeciwko osobie, która uzyskała nieruchomość w ramach umowy dożywocia.

Warto pamiętać, że o umowie nie świadczy jej nazwa. W razie wątpliwości co do charakteru umowy, pożądane jest skonsultowanie się z adwokatem, który zdiagnozuje, czy dana umowa jest umową darowizny czy umową dożywocia.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu

Co to jest zachowek?

Na podstawie art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego, zstępnemu, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należy się zachowek w wysokości:

  1. dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym – jeżeli uprawiony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawiony jest małoletni,
  2. połowa wartości udziału, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym – w innych wypadkach.

Celem instytucji zachowku jest ochrona interesów majątkowych najbliższych członków rodziny (zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy) przez zapewnienie im niezależnie od woli spadkodawcy, a nawet wbrew jego woli, roszczenia pieniężnego odpowiadającego określonemu w powołanym przepisie ułamkowi wartości udziału w spadku, który by im przypadł przy dziedziczeniu ustawowym.

Jeżeli uprawiony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. W tym miejscu warto wskazać, że jest kilka sytuacji, które wykluczają możliwość dochodzenia zachowku np. umowa o nieodpłatne przekazanie gospodarstwa rolnego następcy zawarta w ramach przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, nie należy do kategorii darowizn, które podlegają zaliczeniu. Przed wytoczeniem sprawy o zachowek, warto skonsultować się z adwokatem co do możliwości jego dochodzenia i ewentualnej wysokości.

Roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem pięciu lat od daty otwarcia spadku – czyli od daty śmierci spadkodawcy.

Adwokat Joanna Susło
KJS Legal Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu